Het sterke verhaal van een kleine kruidenier In 75 Jaar van het Weerpad in Oostzaan naar de SuperMart met 50*1 artikelen g)q cut&ML Albert Heijn u bl A fdruk tekening oudste AH-winkel Ten geleide NIEUW Albert Heijn ALLE SOORTEN AllerHande Kuilbettrs Alleen bij Eet u wel het juiste vet ALLERHANDE MAART 1962 J^-UNHEER GERRIT HEIJN en mijnheer Jan Heijn - de oude garde noemen ilchzelf met een vonkje spot maar zonder een greintje weemoed - wtten eenhoog voor in het kantoorcomplex van Albert Heijn N.V. aan de Westzijde in Zaandam. Een donkere degelijke herenkamer met twee kwieke leden van de Raad van Bestuur: voorzitter Gerrit achter, mijnheer Jan vóór In de zestig, schat Ik. De kantoren zijn onderdak in enkele aan elkaar gebouwde en verbouwde oude herenhuizen, een doolhof van gangen en trappen niet zo praktisch maar gezellig en gewoon. De jonge generatie zit vijfhoog achter aan de Zaan in een nieuwe verdieping met brede glazen vensterwanden. Als Albert Heijn Janszoon, een midden-dertiger, president-directeur van het kruideniers- bedrijf, zijn bureau-stoel op wieltjes een kwart-slag draait, heeft hij een gran dioos en inspirerend uitzicht over Zaandam en de Zaan, over het IJ en de bedrijvige waterkant van Amsterdam. En daar zit de kleinzoon dan het volgende couplet te dichten van het lied waaraan grootvader begonnen is. Het refrein mag hetzelfde blijven: Albert Heijn, zijn naam is klein, zijn daden bennen groot QVER de legendarische Al- bert Heijn praat je het best met zijn zoons Gerrit en Jan in de herenkamer bene den. 25e vertellen er graag over, ze komen aanslepen met de zware in leer gebonden fo toalbums van vroegere jubi lea, se haken voor ons de schilderijen en wandborden van de muur, ze torsen het zilveren model-op-kleine- schaal van het houten huis in Oostzaan waar nu 75 Jaar ge leden op 27 mei 1887 de saak werd opgericht. Op 27 mei 1887 trouwden in Oostzaan Albert Heijn en Neeltje de Ridder de dochter van de dijkgraaf. De bruide gom was 21, geboren op 18 ok tober 1865. Hij zou tachtig jaar worden. Toen hij op 12 november 1945 stierf telde het door hem gestichte bedrijf dat al in 1920 een N.V. was geworden waarvan hij de lei ding aan zijn beide zoons had overgedragen meer dan 250 filialen. Zijn vrouw overleefde hem slechts kort. Varen op het IJ met een geldvaatje Van huis uit zat Albert het zakendoen in het bloed. Zijn vader Jan Heijn had een grut- terij, zijn moeder een winkel waar van alles te koop was, ook melkzeven, koeientouw, klompen, garen en band. Va der deed zaken op de Amster damse beurs. Hij voer er in zijn glazen tentjachtje heen Oostzaan lag nog aan het IJ in die dagen het han- delsgeld in vaatjes aan boord, want bankzaken werden er toen nog weinig gedaan. Hij handelde ook vanuit.de winkel en ging als een mobiel zelf- bedieningsbedrijf de boer op. Zijn kleinzoons weten er nog wel details van: Jan Heijn had een aantal artikelen ge sorteerd in zijn vestzakken de naalden links-onder de spelden rechts. De winkel die Albert en Neeltje aan het Weerpad bij de Oostzaner Kerkbuurt over namen is nog altijd een AH- filiaal, waar nu Joh. Kreule, vroeger bediende in Schagen, de leiding heeft. Albert deed wat zijn vader deed: de boer op gaan. Dat is hij blijven doen. Zijn zoons herinneren zich dat hij maar zelden thuis was en ook in latere jaren ging de hele staf al met de eerste trein van vijf minuten over zes op pad. Moeder stond in de winkel en de eerste man personeel, Luc Hoeve, was eigenlijk meer de oppas ser van de kinderen Heijn; twee jongens vijf meisjes. J^IJGAAND ARTIKEL is met toestemming overge nomen uit de bladen van de Noorderpers te Hoorn van 13-1-62te weten het Noord-Hollands Dagblad, het dagbl-ad Ons Noorden en het Overijssels Dagblad. Het is een van de vele artikelen die in de pers zijn verschenen als gevolg van een pers-ontvangstwelke t.g.v. het a.s. jubileum te Zaandam werd gehouden en waarbij de pers-vertegenwoordigers in de gelegen heid werden gesteld in persoonlijke gesprekken met de leden van de raad van bestuur en van de directie de vele facetten van het jubilerende bedrijf onder de loupe te nemen. ven een open vuur. Overigens werden de zaken toen al in het groot gedaan: bij de ver huizing had Albert Heijn reeds negen filialen. In Zaan dam heeft hij er jarenlang geen willen hebben: een pro feet wordt in zijn eigen land niet geëerd, meende hij nuch ter. Het eerste filiaal Vader fietste rond de tafel Ze herinneren zich hun va der met de eerste fiets van Oostzaan, een pronkstuk dat in de huiskamer stond, merk Cleveland, met geel-houten velgen. Er op fietsen kon Al- bert eerst nog maar moeilijk. Hij oefende binnen rond de tafel en ze zien hem nog een keer duikelen: alle kopjes en de theepot in scherven over de vloer. Of was het de kof fiepot? Want koffie: dat is voor de eerste Albert Heijn het magische succesartikel geweest en dat is het geble ven. Hoeveel kopjes Ap want zo was-ie algemeen be kend onderweg opgedaan heeft: het is niet te schatten. En maar verkopen: bij het tweede koppie werden betere zaken gedaan dan bij het eer ste, en na het derde verkocht je het meest. Ook het omge keerde is gebleken op te gaan: als ze de koffie bij je kopen, kopen ze ook de rest. Een koffieklant is een vaste klant. Dat werd een stuk ver- kooppolitiek. Zelf koffie bran den werd dan ook het begin van het eigen produktiebe- drijf. En toen Albert Heijn met zijn gezin in de winter van 1899 naar Zaandam was verhuisd, zuinig-an: met de slee, bleef Luc Hoeve de eer ste koffiebranderop zolder met een draaiende kogel bo- Het 'ontstaan van het eerste filiaal in 1895 in Purmer- end is achteraf nog het ge makkelijkste te begrijpen. Heijn kwam er geregeld op de markt om kaas te kopen en kon dus met eigen ogen zien wat er omging. Daar moest ook voor hem handel in zitten: Ap Dral werd zijn eerste filiaalhouder. Hij leeft nog; zijn zoon zit nu in de AH-zaak. Dat er spoedig ook een filiaal in Alkmaar kwam aan het Fnidsen, valt even eens nog te bekijken en zelfs de sprong naar Amsterdam is best te volgen. Maar dat Heijn na een paar jaar ook al filialen had in Den Haag, in Woerden en Delft, dat bewijst zijn bijzondere durf en visie. Met zo ver van huis zijn de tailhandel te beginnen ver scheen hij als zakenman van bijzondere allure op het natio nale toneel waar niemand hem sedertdien meer weg heeft kunnen denken. En zijn bedrijf ook niet. Stormachtig is het gegroeid en dat gaat nog altijd door. In 1907 had Heijn al 23 filialen, in 1911 begon hij in een eigen fabriekje koekjes te bakken, in 1913 kwam er suikerwerk- fabricage bij. In 1917 zijn er 54 filialen, in 1923 wordt res taurant Formosa in de Am sterdamse Kalverstraat ge kocht en 'n nieuwe tak van de onderneming begonnen. 1924: eigen cacao- en chocoladefa briek, 1927 107 filialen, 1934: nieuwe beschuitfabriek 1937: 231 filialen. In 1940 aankoop in Amsterdam van een melk- fabriekje dat tot het grote Sterovita-zuivelbedrijf uit groeide; in 1947 zijn er 252 fi lialen en dat getal wordt in 1951 met een sprong vergroot door overname van een con current, de 92 filialen van het grootwinkelbedrijf van Ame- rongen waarvan er in de AH-organisatie 65 bleven be staan. Maar dan zijn we al in de moderne tijd en begint er een geheel nieuwe ontwikke ling, een omwenteling in de distributie-methoden. In Schiedam begon de omwenteling Op 8 maart 1952 opent AH in Schiedam zijn eerste zelf bedieningswinkel, in 1955 in Rotterdam zijn eerste Super- Mart. Er komen nieuwe fa brieksgebouwen en magazij nen, in 1960 wordt de eerste paal geheid voor een enorm nieuw distributiecentrum van 34.000 m2 in de Achtersluis- polder. In 1957 zijn er 359 fi lialen in 1958 wordt er een belangengemeenschap geslo ten met de Amsterdamse broodfabriek van de gebroe ders Hoeve met ruim veertig winkels. In 1959 heeft Zeist al de honderdste AH-ZB en wordt de American Lunch room in Amsterdam overgeno men in 1960 komt de nieuwste Sterovita-fabriek klaar en op 18 oktober 1961 gaan in het eerste shoppingcenter van ons land in Amstelveen de deu ren open van de tiende AH- SuperMart met een verkoop ruimte van 850 m2. We merk ten op de dag van de ope ning al dat-ie eigenlijk te klein was zegt Albert Heijn jr. De zaak van zijn grootva der mat 12 vierkante meter. Ja, er heeft wel groei inge zeten. Nu men gaat jubileren, omvat Albert Heijn N.V. een levensmiddelenbedrijf met 365 winkels, waarvan 160 zelfbe dieningszaken en 11 Super- Marts (in deze 171 zaken 65 pet. van de omzet). In de pro- duktiebedrijven werken 750 personeelsleden, in de filialen 3200, op het hoofdkantoor 350. Straks gaan die allemaal feestvieren, met de echtgeno ten mee 6000 gasten. Het feest 's-middags een show met top-artisten, 's-avonds een dansje wordt voor het Wes ten des lands gevierd op 15, 21 en 25 mei in het Amster damse Concertgebouw, voor Noord- en Oost-Nederland op 15 mei in Zwolle. Het Zuiden viert het in Roosendaad en Sit- tard. Naast het levensmiddelen- bedrijf omvat de N.V. echter nu ook de Sterovita Melkpro- dukten, 1000 personeelsleden met fabrieken in Amsterdam (2), Rotterdam, Dordrecht. Breukelen, Dusseldorf, Casa blanca en Tripolis, het For- mosa-restaurantbedrijf met 400 personeelsleden en bedrij ven in Amsterdam (3), Den Haag, Utrecht en Amstel veen, de Vami-ijsfabriek met 100 man personeel en Hoeve's broodfabriek in Halfweg met 50 winkels in Amsterdam en 350 man personeel. En men kan niet eens zeggen dat de oude Albert Heijn dat alle maal niet eens zou hebben durven dromen, want dat durfde-ie wèl. Hij had in 1923 eigenlijk in „Formosa" al een soort universele zelfbedie ningszaak willen openen, maar hij heeft met de Super- Marts van 1961 z'n zin pas goed gekregen. Want in de Amstelveense SuperMart zijn nu 5634 verschillende artikelen te koop en het is leerzaam om de groepen op te noemen: kruidenierswaren vanzelf sprekend, maar ook vers vlees en verse vleeswaren (80 soorten) verse groen ten en fruit, brood en banket, cosmetica, drogisterij, boeken tijdschriften, dieet-artike- len, baby-afdeling, nylon-kou- _loeilampen, grammo foonplaten, dierenvoeding, rol- films, schoenreparatie-afde ling, tabak en sigaretten, speelgoed, diepvries, schrijf behoeften, glas- en aarde werk. En we gaan dóór zeggen ze in Zaandam. Er staan voor 1962 weer een zestal nieuwe SuperMarts op het program ma, voor 1963 zeven. Men heeft ook een gestandaardi seerde tijdelijke prefab-super- marketbouw laten ontwerpen dat in vier maanden lijd kan worden neergezet, een „nood- winkel van 21 bij 36 meter voor nieuwe wijken waar men nog niet aan het definitieve bouwprogramma toe is. De om schakeling van toonbankwin kels naar zelfbediening wordt voortgezet en ook over verde re uitbreiding van het assor timent wordt gedacht. Maar raakt men dan niet heel erg ver van huis? Waar blijft de grens tussen het grootwinkel bedrijf dat op levensmiddelen basis is gestart en het groot winkelbedrijf van anderen huize, dat b.v. vanuit de tex tiel is begonnen? Maar dat nog tot daaraan toe: waar blijft straks de kleinere mid denstander, de bakker en de slager, de drogist en de groen teman? De Raad van Bestuur van Albert Heijn N.V., gefotografeerd onder het schilderij van de stichter van het 75 jaar oude bedrijf, wijlen de heer Albert Heijn. Op de foto v.l.n.r. de heren D. Vet.ha.ak, J. W. de Vries, G. Heijn, J. Heijn, A. Heijn Jzn en irH. Gla- zenburg. Wat wordt er van de middenstander AH's president-directeur lijkt me allerminst neringziek. Hij toont geen enkele hekel je gens de ondernemende mid denstands-zakenman die even zeer zijn tijd verstaat en zijn bakens verzet. Er is immers voor velen een goed stuk brood te verdienen? De bevol king groeit, de steden groei en voor de SuperMarts is lang niet alles. Ze passen ook niet overal; de juiste plaats moet precies worden uitge kiend. Er kan er één goed draaien op een bevolking van 20.000 zielen; om de beste plaatsen wordt hard geknokt. Je moet er vanaf het begin bij zijn; „anders hoeft het niet meer." We zitten nu al te tekenen aan projecten die pas over zes of zeven jaar open gaan, zegt directeur Van Meer, en als er gesproken wordt over die eerste zelfbe dieningszaak van 1952 zegt directeur Legerstee: O ja, maar dat is in ons distributie systeem alweer dertig jaar geledèn. Zo hard gaat dat. SuperMarts moeten gedijen in de shopping-centers van de nieuwe woonsteden en -wijken maar dat maakt de kleinere buurtwinkel niet overbodig. Ik heb het later nog eens nagekeken: de Nederlandse gezinnen besteedden aan voe- dings- en genotmiddelen 1960 voor 8,8 miljard gulden. Het gezamenlijk aandeel van de grootwinkelbedrijven de coöperaties daarin be draagt ongeveer een kwart. Dat is een grootscheepse mil joenen-affaire, maar het is duidelijk dat er voor de mid denstand ook nog wel „wat' is overgebleven. Nee, Albert Heijn jr. heeft geen hekel aan de concurren tie van ondernemende zaken lui, klein en groot. Hij schudt zo een reejfs namen uit de mouw van pientere midden standers, die, klein begonnen, nu in de grotere steden zelf óók met eigen filialerM®frken, en het best maken. Hij heeft alleen maar een hekel aan de mensen die zelf niets onder nemen en slechts kunnen jam meren „dat het niet moest mogen". Wat moeten we dan? De klok terugzetten? Alles bij het oude laten? Aan de ande re kant weet hij natuurlijk best waar kleinere onderne mingen moeilijker mee kun nen zitten: de financiering. Dat remt de vooruitgang. Hij zegt het ronduit jammer te vinden, dat voor velen de kre dietfaciliteiten ontbreken om de vleugels wijder uit te slaan. Hij meent dat zulks ook geldt voor de grote winke lierscombinaties. Of is het een kwestie van initiatief? Hoe dan ook: het is tegelijk duide lijk dat een onderneming ook weer niet te snel moet groei en, zelfs Albert Heijn niet. Ze zijn even ambitieus als nuch ter aan de Zaan. ISog een handvol allerhande En daarom nemen we er nog graag wat zakelijke aller hande mee. Zegt b.v. direc teur dr. Bomli: Het is nu de tijd en meer dan tijd - om de werktijden van het personeel en dè openingstij den van de winkels te ontkop pelen. Als de werkweek steeds korter wordt, kan dat toch niet gaan betekenen dat dan ook de winkels maar steeds langer gesloten moeten blij ven? Dat is geen onderne men meer. Bij AH wordt er 45 uur pér week gewerkt met een roulerïngssysteem van vier weken. De winkels blijven zaterdags open. Ge middeld wordt er 5 dagen per week gewerkt: twee weken 4,5 dag, twee weken 5,5 dag. Een keer per 4 weken een he le zaterdag vrij, een keer een hele maandag vrij en voorts iedere week de verplichte halve dag vrij. Men zou het aan de ondernemers moeten overlaten om voor hun eigen bedrijf te bepalen wanneer die halve moet vallen. Dat kan niet meer voor een gehe-, le branche tegelijk worden be keken. Voor de Super-Marts zou het de maandagmorgen moeten zijn voor de bevoor rading op het geplunderde slagveld dat zaterdagavond is overgebleven. Nog altijd komt 60 pet. van de omzet voor re kening, van vrijdag en zater dag. Men moest dan veel meer extra personeel kunnen aantrekken maar dat wordt geremd door de belastingen. Van stroop en suiker van wijn en krenten Overigens: op de welvaart zit geen rem. Ze merken het ook bij AH volop: een uitge sproken vraag naar het vroe- ger^ luxe geheten artikel. Méér blikjes zalm. Méér ban ket. En méér wijn. Dat was de luxe die oude Albert Heijn zich gunde: een halve fles ro de Bordeaux per dag. En hij vond het prettig als we een glaasje met hem mee dron ken, zeggen zijn zoons. Ver der was wijn geen artikel een fles Samos voor 47 cent dat ging nog. Maar tot vijf jaar geleden was het moeilijl een fles wijn van boven d< vijf gulden te verkopen. Ni gaat er aan flessen tot zever gulden zoveel om, dat er eer nieuwe grote wijn „fabriek' aan de Zaan bijkomt om d< import in eigen beheer te bot telen. En zo maar verder bij deze superkruideniers waar de oude weegschaal allang in onbruik is. ,,Je stond vroeger een pond stroop in een potje af te wegen. Dat kostte je tien minuten", zegt mijnheer Gerrit. Wie doet het nog zo? Minder dan een kilo suiker te gelijk kun je niet meer kopen. En een ons krenten? Laat me niet lachen. Vader Albert Heijn heefi destijds zijn artikelen ge kend, van haver tot gort. Op diezelfde vakkennis zijn z'r zoons nog trots: „Wij weten wat een krent is, en wat een rozijn. Een handvol bruine bo nen, man:.dat is een schilde rij". Kleinzoon Albert wil ei eerlijk voor uitkomen dat hij daar zijn specialisten vooï heeft. Zijn kruideniers vai morgen zijn de managers van zijn SuperMart-filialen die een miljoenenomzet moeten bewaken en leiding geven aan meer dan 100 man personeel. Voor hen is de tweejarige ka dercursus in het bedrijf nu halfweg. Maar krenten wegen, nee dat leren ze niet meer. TAE tekening die Anton Pieck indertijd heeft gemaakt van het interieur van het winkeltje te Oostzaan, waarin Albert Heijn sr., de stichter van het bedrijf, nu 75 jaar ge leden begon, blijkt veler be langstelling te trekken. Zowel naar aanleiding van de pu blicatie in AllerHande als ten gevolge van andere publica ties is er op het hoofdkantoor van Albert Heijn te Zaandam een gront aantal verzoeken binnen gekomen om een afdruk van deze prent. Om aan deze grote vraag tegemoet te komen is inmid dels een aantal afdrukken gemaakt. Voor diegenen die nog geen aanvraag hadden ingestuurd en niettemin grote belangstelling voor deze teke ning bezitten, geldt: op aan vraag verkrijgbaar zolang de voorraad strekt. U kunt uw verzoek richten liefst per briefkaart aan Ciska Verheul, Harstenhoek- weg 189, Scheveningen. En vergeet u niet uw naam en adres liefst in blokletters op uw briefkaart te schrijven? De opmerking: „tekening winkeltje" op de achterzijde van de oriefkaart is voor ons voldoende. CISKA VERHEUL Nieuws over Nieuwigheden koopt haar Jolie Madame koopt graag bij Albert Heijn, ook de nylons die naar haar werden genoemd. Kwaliteitsnylons, prima pasvorm. In 5 voet maten (9 t/m 11) en in di verse lengtematen. Zowel de ragfijne kristalnylons, 20 de nier (met of zonder naad) als de wat steviger wandel- nylons, 30 denier (met of zonder naad): Waar vindt n zo'n kous voor zo'n lage prijs Universeel hanger TNOOR Handelsonderneming L* Stefag, Johannes Biider- straat 43, Den Haag wordt er een bijzonder handige „Colmhanger" in de handel gebracht. Deze ..Colm hanger" bestaat uit een rekje met rubber-ringetjes, waartussen men diverse voorwerpen, zoals: hand doeken, theedoeken, tandenbor stels, kammen etc. kan opbergen. De handdoek of theedoek kan ook weer zeer gemakkelijk verwijderd worden zonder dat de doek be schadigd wordt. Zelfs bij losrukken kan geen schade ontstaan. Van daar dat U de hanger ook kunt ge bruiken voor het ophangen van nylons of fijne lingerie. Het is ook bijzonder geschikt voor reizigers die veel in hotels overnachten en vlug hun toiletge rei op willen hangen of voor teke naars die hun geslepen potloden veilig willen opbergen. De prijs voor de hanger met per manente (schroefjes) bevestiging bedraagt 1.95; voor de uitvoe ring met zuignapjes 2.50. EEN speciaal hoekje in AllerHan de als antwoord op de stroom van brieven, die ons in de afgelopen maanden bereikte met aanvragen om AH-lucifers- merken. De briefschrijvers en briefschrijfsters variërend van zevenjarige klant tot een tachtigjarige toe zijn blijk- baar allemaal in het bezit van een aantal dubbele luchtvaart- merken, terwijl er anderzijds nog ettelijke nummers aan hun collectie blijken te ontbreken. Jammer genoeg waren en zijn we niet in de gelegenheid aan deze veelvuldige verzoeken om merken te voldoen, omdat de (met of zonder naad) fabrieksvoorraad helemaal uit geput is en alle exemplaren reeds op de lucifersdoosjes zijn geplakt. We moesten er dus wat anders op vinden. En dus beginnen we met een ruilrubriek, waardoor alle ent housiaste lucifersmerken-spaar ders en spaarsters In de gele genheid worden gesteld in het bezit van de ontbrekende AH- merken te komen. Al wat u te doen staat is het vol gende: uw naam en adres, de nummers der AH-luchtvaart- merken die u wilt ruilen en de nummers die u nog zoekt opge ven aan Ciska Verheul, Hars- tenhoekweg 189, Scheveningen. Wij zorgen er dan voor dat de gegevens in de eerstvolgende AllerHande komen. En nu maar ruilen! Veel succes ermee! IETS ANDERS MET DADELS FEN klein pittig hapje bij een aperitief wordt naar Ameri kaans voorbeeld tegenwoordig dik wijls samengesteld uit een blokje kaas met een stukje gember, ze worden door een houten prikkertje bijeengehouden. Nieuw is om als het ware een sandwich te maken. U neemt een halve dadel (de pit verwijdert u zorgvuldig), een blokje kaas en het eerder genoem de stukje gember. U prikt de drie verschillende dingen met de hou ten prikker aan elkaar, de kaas in het midden. Het beste kunt u hiervoor een vrtf jonge kaas ne- nien. CISKA VERHEUL. Volgens de nieuwste Inrichten vormen zonnebloem- olle-mslsolie een onmisbaar onderdeel van de voeding Vltol bevat voor 80°/o die gezonde zonnebloemolie- maïsolie, bovendien In smeerbare vorm. Eén blikje per week voor uw gezin aan het ontbijt betekent minder vetzorgen, meer gezondheid. VITOL Is altijd prettig smeerbaar op de boterham, ook zó uit de koelkast VITOL is ongezouten en rijk aan vitaminen VITOL voor hen die de dokter het gebruik van zonnebloem- en mais- olie reeds voorschreef VITOL voor hen die tijdig voor hun gezondheid zorgen Verkrijgbaar bij uw kruidenier. Prijs f 1,06 per blikje, inh. 250 gram. CROKLAAN WORMHRVEER Octrooi aangevraagd

Allerhande | 1962 | | pagina 2