Feestelijke dag aan de oevers van de Zaan KOLONISTEN JN-EIGENJAND
NIEUW FABRIEKSPAND VAN A.H.
Nieuw leven op de bodem
van de zee
officieel in gebruik genomen
Eerste fase van tienjarenplan
mmmiwuMMm
HEr huidige fabriekscomplex aan de Zaan: het I
nieuwe pand is het tweede gebouw van links. I
,.'n Verlegen mooi
ding"
Arnold Palli kreeg electrisch seheerapparaat
2500e medewerker
in Albert Heijn's
verkoopbedrijf
Iv
Gelegenheid
tot abonneren
»HBS«5=l|waBHaBS
ONDER vrolijk geschal van
bazuinblazers van het Albert
Heijn-muziekkorps heeft burge
meester W. Thomassen van
Zaandam op dinsdagmiddag 25
september het vier verdiepingen
hoge fabriekspand van Albert
Heijn u ziet het links op de foto
met een druk op een knop offi
cieel in bedrijf gesteld. Het was
een feestelijk moment van een
feestelijke dag. Tal van vooraan
staande figuren uit het Zaanse
bedrijfsleven, alsmede officiële
personen woonden de plechtigheid
bij; maar ook gepensioneerde em
ploye's uit het AH-bedrijf, talloze
nog actieve medewerkers en vele
bewoners van de aan de fabrieken
grenzende huizen.
TV/TEN zegt, dat de eerste generatie een bedrijf
"Al begeert op te bouwen, dat de tweede gene
ratie „vermeert" (de zaak groter maakt) en dat
de derde generatie „verteert", zo zei burgemees
ter Thomassen bij de opening van AH's
nieuwe fabriekspand tot de familie Hejjn. „Die
kans krijgt de derde generatie van uw gezegende
familie niet meer", zo vervolgde hij. „Niet alleen
bevinden zich ook in dit derde geslacht mannen
met een veelbelovende energie, maar ook is uw
bedrijf door zijn onstuimige, maar toch ook weer
zo weloverwogen groei, die kritieke fase reeds
lang gepasseerd.
Het bedrijf is zo breed geworden en uw staf
van medewerkers zo merkwaardig energiek en
bekwaam, dat er van gezegd mag worden, dat ze
uw machinerie aan een groot en regelmatig
draaiend vliegwiel hebben geholpen, in het belang
van de consumenten en in het belang ook van
de bevolking van Zaandam."
Waarom er volop
reden was voor dit
bescheiden feest-
vertoon, vertelde
de president-com
missaris van de
N.V., prof. m r.
d r. G. M. V e r-
r ij n Stuart, de
eerste spreker tij
dens een aan de
opening vooraf
gaande bijeen
komst. Hij zag de
bouw van dit nieu
we fabriekspand
als een nieuwe
étappeoverwinning
in de industriële en
commerciële ont
wikkeling van het
bedrijf, een étappe
overwinning overi
gens, die geen eind
punt in zicht laat.
Bijna onvoor
stelbaar voor de
buitenstaanders
noemde prof. Ver
rijn Stuurt de
dynamische ont
wikkeling van dit
bedrijf, sinds wij
len de heer Al-
bert Heijn er in
1887 de grondslag voor legde
met een eenvoudig kruide
nierswinkeltje te Oostzaan. Die
ontwikkeling is in de eerste
plaats te danken aan onderne
mersinitiatief in de beste zin.
Ondanks de grote structuur
veranderingen in onze maat
schappij, waarbij vrijheid op
vele punten plaats heeft moe
ten maken voor een grotere
gebondenheid, kan de ware
ondernemer nog altijd zijn
stempel op de zaak drukken.
Dat komt niet alleen tot uiting
in zijn initiatieven, maar spreekt
QNDANKS de min of
meer Amerikaanse
groei van het A.H.-be
drijf, heb ik een paar jaar
geleden gedemonstreerd
gekregen, hoe gemoede
lijk en eenvoudig de ver
houdingen in uw bedrijf
zijn", vertelde burgemees
ter Thomassen bij de
opening van de nieuwe
A.H.-fabriek.
..U, mijnheer Gerrit",
aldus wendde hij zich tot
de heer G. Heijn, „kwam
toen met een van uw ju
bilerende fabrieksmede-
werkers ten stadhulze, om
dat deze een koninklijke
onderscheiding had ver-
vwrven. Toen ik de man
de ere-medaille op de borst
gespeld had en deze er zijn
goedkeuring over had uit
gesproken met het goed
Noordhollandse gezegde
,,'n Verlegen mooi ding",
wendde hij zich tot zijn
hoogste baas met de op
merking: ..Meheer Gerrit,
geef me 'ns effies uwes
bril. Ik moet 'm nageris
goed bekaiken."
„En de heer Heijn gaf
zijn bril", aldus de burge
meester. „Hij beschouwde
het kennelijk als de ge
woonste zaak van de we
reld, dat ieder van zijn
medewerkers de zaken
door directionele bril be
kijkt."
Met een druk op de knop stelde burgemeester
W. Thomassen de afsluitpoort in beweging, dat
zich door electriciteit aangedreven zijwaarts
opende.
ook uit de geest, die in de
onderneming heerst. Professor
Verrijn Stuart uitte daar zijn
bijzondere waardering voor,
mede omdat niet uit het oog
verloren mag worden, dat de
zorgen en problemen rond
iedere onderneming toenemen,
naarmate het succes groter is.
Industrialisatie door
uitbreiding
Sprekende over enkele economi
sche en sociale aspecten, releveer
de spreker, dat een groot deel
van de welvaart van het Neder
landse volk afhankelijk ^is
van de consumptiemiddelenbedrij-
ven; vervolgens wees hij op de
behoefte van ons lam aan indus
trialisatie wegens de groei van
de bevolking. In de jaarvergade-
i ring van de Vereniging voor
Staathuishoudkunde is de vraag
gesteld, of het eigenlijk niet zo
is, dat verreweg het grootste deel
van de industrialisatie kan wor
den verwezenlijkt als aan de be
staande zaken uitbreiding wordt
gegeven.
Voor een antwoord op deze
vraag dacht prof. Verrijn Stuart
aan Albert Heijn. Dit zeer be
scheiden begonnen bedrijf is uit
gegroeid tot een groots geheel,
dat het algemeen belang ten nut
te komt.
Wat de sociale kant betreft,
wees de spreker er ten slotte op,
dat de modern opgezette nieuw
bouw zich in vele opzichten gun
stig onderscheidt van vroegere
bouwsels. Het kan niet missen, of
de arbeidsvreugde van wie hier
werken, wordt er door bevorderd.
Unieke machines
Dankbaar voor de grote waarde
ring van prof. Verrijn Stuart voor
zijn vader, de stichter van het
concern, herinnerde de heer G
H e ij n lid van de Raad van Be
stuur, er vervolgens aan, dat twee
jaar geleden werd gestart niet
het plan voor deze fabriek, dat
een onderdeel is van een tienja
renplan. De medewerking die men
bij de uitvoering van het werk
verkregen heeft, is loffelijk ge
weest. Een grote loods moest wor
den gesloopt om in de bestaande
afdelingen de gewenste ruimte te
krijgen, waardoor de produktie
versneld en de arbeidssfeer nog
meer verbeterd kan worden. Er
kan alleen goed werk wordea ge
daan in een omgeving, die goed
is, aldus de heer Heijn. In dit
opzicht hebben we alles gedaan
wat mogelijk was. Door aanschaf
fing van voor Nederland zelfs
unieke machines werd met de
zelfde mensen een grotere pro
duktie verkregen.
Nochtans is het aantal orders zo
groot, dat nog meer geproduceerd
zou kunnen worden, wanneer er
maar voldoende mensen waren,
om deze machines te bedienen en
de woningnood daarnaast ook
geen knelpunt was.
Tenslotte vestigde de heer Heijn
er de aandacht op dat de moder
nisering van het bedrijf en de in
terne structuurverandering door
het zelfbedieningssysteem, enor
me investeringen hebben vereist.
Ook de afschrijvingen zijn tot gro
te hoogte opgelopen. De vroegere
termijn van tien jaar is niet
meer bevredigend, omdat de tech
nische ontwikkeling zo groot is.
Vandaar, dat het bedrijf de af
schrijvingstermijn op machines
dan ook tot vijf jaar heeft terug
gebracht.
De heer Heijn besloot met zijn
grote dank uit te spreken aan
allen, die aan de bouw van het
nieuwe fabriekspand en zijn mo
derne inrichting hun beste krach
ten hadden gegeven.
Namens personeelsgroeperin-
gen hebben de lieren P C V i n k
en J. Overmeer de directie
vervolgens gecomplimenteerd met
de nieuwe bouw. De bouwer, de
heer C Kr kes bood de direc
tie een oud-Chinese vaas met bloe
men aan met de wens dat het
bedrijf van A.H. nog even gaaf
zou zijn als deze vaas, wanneer
het eenmaal ook die hoge leeftijd
gehaald zou hebben.
Burgemeester Thomassen
herinnerde eraan, dat hij als_ oe-
ginnend burgemeester zo'n jaar
of zes geleden de plannen van
Albert Heijn had tegengewerkt.
Hij had namelijk in Den Haag ge
pleit voor instandhouding van de
rijstpellerij N.V. Mico, welk bedrijf
voor de nieuwbouw van AH
zou moeten plaats maken. Eerst la
ter was het spreker duidelijk ge
worden, dat het slopen van dat
bedrijf niet tegen te houden was
omdat het een symptoom was van
de stille structuurcrisis in het
Zaanse economische leven ten
aanzien van de bulkgoederen.
Bijzonder waarderend sprak
de burgemeester over AH's
moderne levensmiddelenbe-
drijf en over de moderne hy
giënische wijze, waarop de
levensmiddelen hier worder
verwerkt. Daarnaast roemde
hij het streven van AH om
de klant zo goei. mogelijk te
bedienen tegen zo laag mo
gelijke prijs.
„Hiermee wordt een alge
meen volksbelang gediend en
hoe groot de waardering daar
voor is, heeft de Commissaris
van de Koningin in Noord-Hol
land tijdens zijn bezoek aan
uw bedrijf kortgeleden nog
heel duidelijk laten blijken",
zei de burgemeester.
Ten slotte sprak burgemees
ter Thomassen de wens uit, dat
het tienjarenplan van A.H. nog
sneller en beter zal kunnen
worden uitgevoerd dan men nu
in het hoofd heeft. Het Indus
trieschap Zaanstreek zal graag
aan die ontwikkeling willen
medewerken èn door woning
bouw èn door oplossing van het
ruimteprobleem.
Na het officiële gedeelte volgde
een rondgang door het gehele be
drijf, waarbij de bezoekers konden
zien dat niet alleen in het nieuwe
pand maar ook in de bestaande
afdelingen alles er op is ingesteld
om in een voor de werkers pret
tige omgeving met de modernste
machines op de meest efficiënte
wijze de 1001 AH-artikelen te fa
briceren. Een druk bezochte re
ceptie besloot deze voor het AH-
bedrijf zo heuglijke dag.
pANTASTlSCHdat was het
enige wat Arnold Palli
kon uitbrengen, toen hij op de
laatste zaterdag van september j maar of Arnold lang in deze Su-
uit handen van de heer H. K. per-Mart met zijn circa 35 niede-
E ng el, hoofd personeelszaken werkers zal blijven? Als hij het
L-rinnpnier«vflk o-nffl UII Iprpn nun
avonds een cursus voor het mid
denstandsdiploma. Tóch houdt hij
nog tijd over voor zijn hobby: mu
ziek. Arnold heeft eerst naar het
conservatorium gewild om viool te
leren spelen. Daar is niets van
gekomen; hij speelt nu mondhar
monica in het „The Millguys",
waarmee hij regelmatig op feest
avonden optreedt.
De bedrijfsleider van de Super-
Mart in Rotterdam, de heer A.
Boon, heeft er dus een muzika
le leerling-verkoper bijgekregen,
Altijd wind
„Het waait in de polder al
tijd", zegt boer J. Flips e (40),
die op het bedrijf van zijn vader
in de Zaandammer polder het
vak leerde. „In ieder geval, zo
lijkt het. Maar het is te be
grijpen: het is tenslotte een
volkomen open gebied van
48000 hectaren en op wat jong
bos en andere beplantingen na,
heeft de wind er vrij spel. Maar
wind is goed voor ons gewas:
de wind verjaagt het ongedierte
en de luis heeft er een erge
hekel aan".
Het is wijd land. Het is een
land van lijnrechte einders met
alleen, in de verte verspreid in
een losse orde, de rode nieuwe da
ken van de nieuwe bedrijven met
de grauwe schaduwen van de ho
ge schuren er trouw bij en ver
der de bewegende, donkere ge
daanten van bomengroei.
Tien jaar terug
Tien jaar geleden
was de polder een
barre, woestenij
van metershoog
riet. Er leefde een
kleine gemeen
schap van enkele
honderden mensen,
bestaande uit per
soneel van de Di
rectie van de
Wieringer-
meer(N oord-
oostpolder-
vv erken) zoals
zij heet, en dat
was alles.
Toen begon de
„Directie", op ve
lerlei gebied nog
lelijk geremd door
onze na-oorlogse
misère. Er verre
zen steeds meer
arbeidskampen en
langzamerhand be
gon het leven te
groeien. Langza
merhand (met zo'n
b-7000 ha per jaar)
week de rietwoes
tenij: wegen wer
den aangelegd, de bouw van de
boerderijen nam een aanvang,
de dorpen begonnen te ontstaan cn
reeds in 1947 werden de eerste
boerderijen en grondpercelen aan
kolonisten toegewezen.
Staat geeft land uit
Want de Staat wijst toe, zo gaat
dat in nieuw land. De Staat neemt
tijdelijk de bedrijven in beheer,
exploiteert ze en boekt zorgvuldig
mogelijkheden, voor- en nadelen
van grond en ligging en wanneer
men nauwkeurig weet welke de
hoedanigheden zijn, wijst men het
toe. De Staat blijft ook daarna nog
eigenaar van het land, wat het
voordeel heeft dat de pachter
slechts behoeft te zorgen voor be
drijfskapitaal. Op 1 januari 1955
bedroes het bevolkingsaantal rond
de 18500; nu is dat aanmerkelijk
estegen.
en mogelijkheden. Zij kunnen
inzage krijgen in de gegevens
en de kwaliteiten van het stuk
land waarop zij een oogje heb
ben en zo ook eens berekenen
wat de toekomst in petto zou
hebben als zij het bedrijf toe
gewezen' zouden krijgen.
Als....
Alszeg ik! Want, afge
zien van de pioniers, de mensen
die in de allereerste jaren al
naar de polder kwamen om er
te werken en Walcherse boeren
die door herverkaveling van
hun land moesten en nog wat
op zichzelf staande gevallen,
geldt hier geen voorkeur en
moet men uiterst zorgvuldig
uitzoeken ivie geschikt is. Je
moet natuurlijk uit het boeren
bedrijf stammen. Ikzelf be«
trouwens de enige uit ons gestn
die boer is gebleven".
aardappelen, gewonnen
land waar eens de zee rolde
B" alle letters die ik tik
Vergeet ik toch geen ogenblik:
De fijnste letters die er zijn
Die komen neer van Albert Heijn.'
(AH chocoladeletters,
fijnste Delicata kwaliteit)
AH's FIJNE CHOCOLADELETTERS
Delicata chocolade
grote letter
kleinere letter
per Stuk 75 (ook d* M »n d* W)
per stuk 48 (ook do M «n d« W)
van Albert Heijn N.V., een
Remington-scheer apparaat super
60 ontving. En het was fantas
tisch, want Arnold was toen
pas een week bij A.H. in dienst.
Maar hij was dan ook de 2500ste j
medewerker van AH's verkoop- j
bedrijf.
Het gebeurde allemaal in de
Super-Mart aan de Nieuwe
Binnenweg te Rotterdam, waar
Arnold Palli (22) zijn loopbaan
bij Albert Heijn is begonnen.
Hij is kort geleden uit de mili
taire dienst gekomen, waar hij
het tot Wachtmeester bij de
Luw a in Ossendfecht heeft ge
bracht.
Daar in Ossendreeht is hij ook
eigenlijk op het idee gekomen om
bij Albert Heijn te gaan werken.
Toen het moment naderde, waar
op hij als dienstplichtig wacht
meester zou afzwaaien, is hij
gaan uitkijken naar een baan. Een
oaan met toekomstmogelijkheden,
liefst in de handel, een baan
waarin je veel met mensen om
moet gaan.
Een advertentie in de Legerkoe-
rier vestigde zijn aandacht op Al-
bert Heijn. Een groot levensmid-
delenbedrijf, met een eigen oplei
dingsschool. en volop gelegenheid
om vooruit te komen, dat leek
Arnold wel wat. Hij solliciteerde
en werd aangenomen, ondanks het
feit, dat hij eigenlijk een techni
sche opleiding heeft gehad. Maar
i iemand die als nummer drie
van zijn klas van de ambachts
school komt. daar kan men wel
ertrouwen in hebben.
Mogelijkheden genoeg
En nu moet Arnold dat vertrou
wen waar maken, eerst in de Su
per-Mart te Rotterdam. Hij heeft
j veel aardigheid in zijn werk, al
I is het lopen in een winkel iets
heel anders dan een afstands-
mars. Maar dat zal wel wennen,
denkt hij. Om vooruit te komen
in dit nieuwe vak volgt hij des
kruideniersvak goed wil leren, dan
zal hij ook in andere filialen van
Albert Heijn moeten gaan werken.
Mogelijkheden genoeg, want Al-
bert Heijn heeft er 370 waarvan
50 zelfbedieningszaken.
Kort geleden heeft Arnold
juist z'n oude electrische seheer
apparaat kapot laten vallen. Hij
liep al met plannen rond om
voor een nieuw te gaan sparen
en kijk, daar biedt Albert Heijn
hem er een aan. En wat voor
éénNee, als er één is, die het
direct goed getroffen heeft bij
Albert Heijn, dan is het Arnold
Palli wel, Maar hij was dan ook
de 2500ste.
„Er is heel veel belangstel
ling voor een bedrijf in de
polder", vertelt de lieer Flipse,
een bewegelijke, intelligente
man met moderne opvattingen,
,,na '50 waren er reeds meer
dan 3000 gegadigden bij de
jaarlijkse toewijzingen. De vraag
is dus veel groter dan het aan
bod; maar enkele honderden
bedrijven komen jaarlijks ter
beschikking.
Elk jaar verschijnt in de
landbouwperiodieken een op
roep voor gegadigden; wie be
langstelling heeft kan een
kaartje sturen. Later volgt een
oproeping en, per provincie
komen dan werkelijk honderden
adspiranten kijken naar polder
in kleine zakjes, nauwkeurig
van gegevens voorzien, worden
eventuele stamhoudertjes van nieu
we „bintjes" bewaard
..Het uitzoeken van de toekom
stige pachters is - :n hoogst inge
wikkelde en delicate kwestie", zeg
gen de heren van de Directie, die
in Emmeloord in een complex hou
ten noodgebouwen zetelen." En
daarbij moeten heel wat be
langen uiterst voorzichtig te
gen elkaar afgewogen wor
den. In het algemeen kan
men echter zeggen, dat ten
eerste, de pachter in staat moet
zijn op moderne wijze zijn bedrijf
QIT najaar slaat in het
teken van een der
grootste prestaties, welke
ons volk ooit heeft ver
richt: de drooglegging van
weer een nieuwe polder
in het gebied van de
voormalige Zuiderzee mar
keert dit ingrijpende en
toch zo onopvallende ge
beuren, weer eens te
meer. Het betreft de
polder Oostelijk Flevo
land. Zulk een indijking
heeft ook haar nadelen:
de vissers van de oude
kustplaatsen kunnen er
van meespreken (zie onze
reportage over Elbvrg in
het septembernummer van
AllerHande.
Daartegenover echter
staat het grote, al het
andere in de schaduw
stellende voordeel van de
grote landaanwinstdie
vele boeren in staat stelt
in ons door stedenbouw
overwoekerde overbe
volkte land, toch nog
bodem te vinden voor
landbouw en veeteelt. Wij
brachten een bezoek aan
de Noordoostpolder, waar
over bijstaand artikel u
vertelt.
te exploiteren, ten tweede dat hij
over he:t nodige beclriifskapitaal
dient ic beschikken waarvan 25
percent zijn eigendom moet zijn
en ten derde, dat hij bijdraagt tot
de evenwichtige samenstelling van
de bevolking."
2000 bedrijven
Want ook in dit opzicht zorgt de
Directie. Niet alleen onderzoekt zij
de grond op zijn agrarische mo
gelijkheden, draineert zij, bouwt
zij, plant zij, mest zij, kortom
brengt zij de bodem in cultuur,
maar ook regelt zij nauwlettend
de samenstelling van de bevolking
van de machtige polder, dus ook
t.a.v. de gezindte. Immers de plm.
2000 grote en kleine bedrijven, va
riërend in grootte van 12 tot 48
ha. trekken veel volk aan. Zij ko
men niet alleen als boer,
maar ook als arbeider, als
Zie verder pag. 2 derde kolom
rustige ogenblikken speelt
A. II. Flipse piano....
VAN" de gelegenheid om zich op
AllerHande te abonneren heb
ben al reeds velen gebruik ge
maakt. In de praktijk bleek nl.,
dat niet iedereen het blad regel
matig in de bus vond. Hoewel alles
in het werk wordt gesteld om de
bezorging zo accuraat en vlot mo
gelijk te doen geschieden, zijn er
toch altijd onvoorziene factoren in
het spel, die moeilijk zijn te onder
vangen.
Derhalve stellen wij voor een
ieder de gelegenheid open om zich
op AllerHande te abonneren.
Slechts een briefkaart met vermel
ding van naam, volledig adres en
woonplaats, voorzien van 30 ct.
aan extra postzegels voor admini
stratiekosten en gericht aan Albert
Heijn N.V., Zaandam, is voldoende
om zich van toezending te ver-
I zekeren. De post bezorg» ze dan
aan huis.
Wij verzoeken u ..el ii. verbant'
met de postvoorschriften deze 50
overal in de Noordoostpolder heeft de machine het paard verdrongen; het uitgestrekte gebied vraagt et. aan zegels aan de adreszijde
waarlijk Amerikaanse arbeidsmethoden van de briefkaart te plakken-
Albert Heijn N.V. Zaandam
Aller
Nr. 18 Oktober 1956
(Van onze speciale verslaggever.)
\Y/ANNEER het Nederlandse volk indertijd niet, in een grootse
toekomstvisie, overgegaan was tot de inpoldering van de Zui
derzee, dan zou ook boer J. Flipse uit Emmeloord in
de Noordoostpol der, op den duur gedwongen zijn ge-
i weest te wijken van zijn bedrijf en dat zijner voorvaderen, dat
op de rand van een stadsagglomeraat gelegen, verdrongen dreig
de te worden door nieuwbouw, nieuwbouw en nog eens nieuw
bouw. Waarheen zou hij hebben moeten gaan als niet het nieuwe
land hem had gewacht? Waarheen moet een boer gaan als hem
het oermateriaal voor zijn ambacht, de bodem ontbreekt?
