AGNETEN
aantrekkelijke
proef jee met
Verfijnd kantwerk
in A.H. ■waarde
papieren
Onbeperkte vindingrijkheid der machine
8
ALLER HANDE
MAAK ZELF EEN KOMPAS
Snijd nu van een brede kurk een schijfje van 3 cm
dikte af en prik daar de naald doorheen. Knip uit wit
papier of dun karton een ronde schijf en trek precies
door het middelpunt daarvan met potlood en Imeaal
twee loodrecht op elkaar staande lijnen. Eén daarvan
laat je eindigen in een pijl, daarbij zet je de N van
Noord, bij de anderen zet je Z ,W en O.
Leg je de kurk in het water (waarbij de naald niet
onder water mag komen), dan zie je dat de naald in
een bepaalde richting draait: precies Noord-Zuid.
Maar wat wijst nu naar het zuiden? De punt van de
naald of het oog? Dat kun je zelf gemakkelijk nagaan
als je bedenkt dat de zon 's middags om 12 uur precies
in het zuiden staat Zodra je weet welk uiteinde vai»
de naald naar het zuiden wijst, plak je de schijf met
wat lijm zodanigop de schijf, dat de lijn N-Z precies
samenvalt met de richting van de naald en dat Z bij het
uiteinden van de naald komt dal naar het zuiden wijst.
Wil je het kompas meer in overeenstemming brengen
met de grote kompassen, die de even trouwe als
onmisbare gids en metgezel van elke zeeman en
vlieger vormen, tekèn dan de kompasroos, die je
hiernaast vindt afgebeeld.
ïleden had keu
e met de karpv
doordat hij
was? In de
magneetl
Ook al ben je met van plan het volgend weekend de
oceaan over te steken, toch is hel de moeite waard
zelf een kompas te maken. Daartoe moet je een naald
magnetisch maken. Dit doe je door één uiteinde, een
pool van een magneet vele malen achtereen in steeds
dezellde richting over de naald te strijken. Elke keer
dat je de magneet over de naald gestreken hebt, breng
je de magneet in een boogje terug naar zijn uitgangs-
MAAK ZELF MAGNETISCHE BOOTJES
fen langwerpige magneet, een staalmagneet, die vrij
kan ronddraaien, wijst altijd met één uiteinde naar het
noorden en met het andere uiteinde naar het zuiden.
I vaarop berust het kompas: een vrij draaibare magneet
naald, die in Europa ongeveer 600 jaar geleden voor.
H eerst bij de scheepvaart werd gebruikt Hadden de
«chippers zich voordien niet ver bulten de kusten
gewaagd, met deze magnetische richtingaanwijzer
durfden ze de oceanen over te steken Dit leidde tot
Columbus' ontdekking van Amerika en tot de tochten
«an de Hollanders, Portugezen en Engelsen naar Zuid-
Afrika, Indi. Indonesië en Australië
DIE SIMPELE KOMPASNAALD BLEEK EEN SLEUTEL
fe ZIJN DIE DE GANSE AARDBOL ONTSLOOTI
0 bootjjs wat klinkt dat geheimzinnig, kant van het blik, de pan of de bak langzaam een
acht, hout snijden we enkele bootjes van magneet schuift, zul je zien dat de bootjes keurig gaan
1 cm lengte. Acliler in het bootje slaan we varen - ze worden immers voortgetrokken door de
angej spijker. Door in het dek van elk bootje onzichtbare magnetische kracht. Als je erg handig bent,
te boren en daarin een luciler, waaraan je maak je onder het blik een draaibare schijf, waarop ja
ekig stukje papier hebt geplakt, te prikken de magneet legt en die je met een klein electrisch
>oT^ mimatujr zeilbootjes. De bootjes laat motortje langzaam laat rondwentelen. Dan varen je
in eën'JWtnninium blik of pan (of een bak, zeilscheepjes als maar in het rond ook al is er geen
iel van ijzer is) en als je dan langs de onder- vleugj- wind!
- pr-
MAGNETISCH VLOOIENSPEL
Je kent toch weinet beroemde vlooienspel? Maar eer»
magnetisch vlooienspel, dat heb je vast nog nooit
gedaan! Koop in een ijzerwinkel voor enkele stuivers
wat platte ijzeren ringetjes, zet tussen twee boeker»
een hoefmagneet rechtop en speel dan met die ijzeren
vlooien het vloeienspel. Punten krijg je alleen als de
ringetjes op de magneet vastkleven Reken 1 punt voor
een ringetje dat zowel de magneet als een boek aan
raakt, 3 punten voor een ringetje dat aan de magneet
kleeft en 7 punten voor een ringetje, dat plat op de
polen van de magneet komt te liggen.
VISSEN MET EEN MAGNETISCHE
HENGEL
Om mat een magnetische hengel te kunnen hengelen,
fnoeten we ijzeren vissen hebben. Die knippen we van
karton en dan klemmen we er zoveel ijzeren paperclips
•an dat de vissen noch drijven, noch zinken, maar
cwéven in het water van de wasbak, Een of meer
«tokjes met een touwtje en daar een kleine magneet
■an en ja kunt met je vriendjes gaan hengelen! Wie
Weet houd je a s. Zaterdagmiddag wel een magnetische
Jtengelwedstrijd met prijzen!
EEN SPANNENDE RACE
Als je twee gelijke hoefmagneten hebt, moet je met
een vrindje eens de volgende wedstrijd doen In een
fles met een wijde hals gooi je twee ijzeren ringetjes.
Breng met behulp van de magneten aan twee kanten
van de fles een ringetje in verticale stand, d.w.z. zó dat
het rechtop staat. Nu gaat het er om wie het eerst
kans ziet oen ringetje met de magneet uit de fles te
jVTOOIT of hoogst zelden leest men in de kranten berichten over
vervalsing; van waardepapieren als obligaties of aandelen.
Het is een misdrijf met te veel risico en te weinig kans op succes.
Eu bovendien zo kostbaar, dat het nauwelijks de moeite loont.
Niettemin moet de fabrikant van deze waardepapieren er voort
durend op bedacht zijn. dat er vermetele lieden zijn, die het
zouden willen proberen. Tegenover de moderne techniek van
deze mogelijke vervalsers heeft de fabrikant van de echte waarde
stukken een nog groter vernuft te plaatsen
In welke mate dat geschiedt?
Men krijgt er enijg idee van,
wanneer men een kijkje gaat
nemen in de Haagse drukkerij,
waar thans met de grootst
denkbare zorgvuldigheid wordt
gewerkt aan de conceptie van
A.H.'s jongste waardepapieren:
de vijftig gulden-obligaties met
winstdeling en de spaarobliga-
ties van vijftig guldeix die over
vijftien jaar honderd gulden en
over twee-en-twintig jaar hon
derd-vijftig gulden waard zijn.
Unieke maehine
In deze Koninklijke Druk
kerij Lankhout-Immig
N.V. staat een voor Nederland,
en ook voor een goed deel
van West-Europa, unieke ma
chine van Zwitserse makelij,
die de naam draagt van Gui-
locheermachine. Het is een
toonder van vernuft, de Zwit
serse horloge-industrie waar
dig, waarvan niemand nog
weet, hoeveel mogelijkheden
er in schuileti. Waarschijnlijk
alleen het geniale brein van
een electronische rekenmachi
ne zou dit astronomische aan
tal kunnen vaststellen. De
mensen, die er mee werken, en
die het op huis-, tuin- of keu
kenmanier probeerden te be
cijferen gaven na korte tijd
de moed op. Met een decime-
terlang getal toas het eind
van hun becijfering nog niet
in zicht-
Graveerkunst
Wat deze machine doet?
Simpelweg, gestuurd door een
vaardige vakman. ontwerpen
maken voor de tekening van
randversiering en ondergrond
van waardestukken. Het is een
ornamemtering. die tot het
meest verfijnde kantwerk wordt
opgebouwd uit eenvoudige
meetkundige figuren als cirkel
tjes, ovaattjes, drie-, vier. en
veelhoeken Deze figuren wor
den in een ononderbroken lijn
in elkaar verstrengeld en zo ge
draaid. dat de rozetten, die ont
staan. zelfs voor de man. die
het mechaniek van tandwielen
en handles bedient, altijd weel
een verrassing zijn. Wanneer
deze ontwerper niet nauwkeurig
aantekening houdt van de soor
ten raderen, die hij gebruikt,
en van de stand, die hij vele
stel wielen geeft, dan ziet hij
nimmer kans zijn eigen ont
werpen ooit weer precies te co-
piëren. Eén ontwerp vraagt vele
schrift-bladzijden notities om te
voorkomen, dat het oorspronke
lijke idee verloren gaat.
Ongekende nuancering
Wanneer het beoogde mo
tief door de machine is
gegraveerd, kan copiëring
geschieden op een tevoren
gevoelig gemaakte zinkplaat.
waarna het normale druk-
procédé kan worden ge
volgd, dat de vakman
Offset noemt. Ondergrond
en rand worden daarbij zo
kunstig met elkaar verwe
ven, dat er een nuancering
ontstaat, die zelfs door een
hyper-gevoelige fotografi
sche plaat niet meer kan
worden teruggegeven.
Tot voor enkele jaren kon
ditzelfde effect nog slechts al
leen door handgraveerwerk op
steen warden bereikt. Men zal
'het met ons eens zijn, dat het
kinderachtig is van de vinding
rijke „zware jongens" te eisen,
dat ze tegenover de huidige
vooruitgang van de graveer- en
druktechniek op dit gespeciali
seerde terrein een waardige te
genzet zouden kunnen doen
