Stimulerende buitenlandse
„Pfuim-op-de-hoed"
Woordje service wordt niet vergeten
Eekhoorn in de winkel
Van de speculaasplank tot speculaaswals
Techniek veranderde, recept bleef
ffllllMilBilil
SAH002000154
Flitsen Landelijk oktober 1955
Personeelsorgaan van Albert Heijn N.V., Zaandam
Landelijke editie
12e Jaargang No. 10 - October 1955
Bouw fabriek
Een gedeelte van het stalen gevaarte, dat al aardig vorm begint aan te
nemen: onze nieuwe fabriek in aanbouw.
Van onze Nederlandse klanten krijgen wij nog al eens brieven die
een bijzonder prettige inhoud hebben. Ongevraagd dat is het
aardige daarvan schrijven deze mensen ons hoe tevreden zij zijn
over de kwaliteit van de artikelen, over de bediening en over allehande
andere zaken. Uit de aard der zaak vinden wij het prettig wanneer
dergelijke brieven (en het zijn er niet weinig) op ons bureau terecht
komen.
Het is er een bewijs van, dat onze
verkoopsters en verkopers hoe
druk het ook mag zijn dat ene
belangrijke, enorm belangrijke
woordje SERVICE niet vergeten.
Een zaak waar de klanten graag
komen, waar ze prettig, vakkun
dig en vlot geholpen worden,
wordt altijd een gróte zaak.
Nu krijgen de verkoopsters en
verkopers van de filialen „aan de
grens" nogal eens veel buitenlan
ders voor de toonbank. Enhet
is heel begrijpelijk dat die buiten
landers niet zo gauw naar de pen
grijpen om eens een prettige brief
helemaal naar Zaandam te sturen.
Van de week kregen wij er echter
wèl een. Een dame uit Antwerpen,
die er een gewoonte van heeft ge
maakt om 's Zaterdags in Neder
land boodschappen te doen schreef
een lange brief, waarvan wij hier
onder een stukje laten lezen:
„Tevens maak ik van de gele
genheid gebruik om U te com
plimenteren met Uw filiaal te
Bergen op Zoom. Telkens als
ik daar 's Zaterdagsmiddags
boodschappen doe, staat de
winkel vól mensen en noch
tans is ieder binnen 5
minuten aan de beurt. Bravo
voor chef en personeel."
Inderdaad, het is daar die dagen
erg druk, maar even een blik van
herkenning, even een prettig
„Goedemiddag, Mevrouw" stellen
de klant direct op him gemak, ze
vinden het prettig. En dan duren
3 minuten wachten (die „uren"
kunnen duren als je het niet naar
je zin hebt) niet zo lang.
Mevrouw X. waardeert een spor
tieve sfeer. Heeft U de laatste
pagina van de laatste Pluim goed
in U opgenomen?
Hoeder, ons aandeel is er!
Het hieronder vermelde geval beleef
de mijn Vader, besteller bij de P.T.T.
te Heemstede.
Bij een adres moest hij een aangete
kende van Albert Heijn bezorgen. Dc
dochter deed open en mijn Vader
vroeg of Mevrouw of Mijnheer thuii
was om af te tekenen. De dochtei
riep haar moeder met de volgende
woorden: „Moeder ons aandeel ii
er", waarop Moeder en dienstbodi
naar de deur vlogen om het aandeel
in ontvangst te nemen. Voordat Me
vrouw had getekend was „het" aan
deel al tevoorschijn gehaald en met
gejuich begroet. Toen de handteke
Bijgaande geschiedenis speelde j »Zg"la7"jëZ ging' de FaZ'tHm
zich pp een Vrijdag m fihaal En- opfoM nagr biJe„^kof IO juist
schede al. bezitsters geworden waren van Al-
De zaak nabij het kruispunt De bert Heijn s fabrieken.
Klomp raakte op stelten toen een
eekhoorn de geopende deur bin-
nen kwam en zijn kunsten als
klauteraar ging vertonen. De win
kel stond vol klanten en men hielp
mee om het beestje weer de deur
uit te jagen. Echter het vloog een
der etalages binnen en veroor
zaakte hier een complete chaos.
Een mand met rijst viel om, fles
sen met sinaasappelsap werden
tegen elkaar gekegeld en telkens
wanneer het dier tegen de etalage
ruiten opvloog, viel het op flessen
en bussen, die door elkaar werden
gekegeld. Een buurman kwam
toen met een schepnet aandragen,
maar het beestje maakte zich snel
uit de voeten en is in het pakhuis
verdwenen. De consternatie in de
winkel was groot.
Wanneer een jaar of dertig geleden het begin van de herfst in
zicht kwam, haalden de bakkers, die bij Albert Heijn in dienst
waren, de houten speculaasplanken tevoorschijn. De planken,
waarin met de hand de vormen van de kleine speculaasjes waren
uitgestoken, maar ook de grotere exemplaren, waarop de vrijers
en vrijsters stonden afgebeeld. Wie legen Sinterklaas met een
vrijer, afkomstig uit een dergelijke plank werd verrast, kon een
tijdje vooruil, want deze gevaartes wogen wel vijf pond.
In de fabriek werd het deeg voor
de speculaas met de hand ge
mengd in een trog. Men legde dit
deeg op de houten vorm, drukte
het er stevig in, sneed het over
tollige deeg er af, tikte het uit de
vorm en schoof het op de bak
plaat, die in de over verdween. Een
oven, die men stookte met takke-
bossen of met turf!
Tegenwoordig toont de bakkerij
een heel ander beeld. Machinaal
worden de grondstoffen voor de
speculaas (bloem, suiker, vetbe-
standdelen, kruiden, vooral spece
rijen, amandelen en eieren), die
door het laboratorium zijn gecon
troleerd op zuiverheid, gemengd.
Dit machinaal mengen vereist een
grotere vakmanschap dan het kne
den met de hand. Nauwkeurigheid
is een eerst vereiste.
Machine nam taak over
Nu staat er geen bakker gereed
om het deeg in de houten specu
laasplank te drukken. Het is een
machine, die deze taak heeft over
genomen. Een machine, voorzien
van een draaiende wals, waarin
dezelfde figuurtjes zijn aange
bracht, die vroeger de speculaas
planken versierden. Deze wals
vormt in een hoog tempo de spe
culaasjes, die automatisch op een
bewegende bakplaat worden gede
poneerd, die de koekjes door de
28 meter lange oven voert. Kant
en klaar komen de speculaasjes
eruit, die nu alleen nog maar in
gepakt moeten worden om te
kunnen worden verzonden. Aan dit
hele proces komen (behalve tijdens
het inpakken) geen mensenhanden
te pas.
Met behulp van alle technische en
andere hulpmiddelen, waarover de
bakker tegenwoordig kan beschik
ken, is het mogelijk een prima
product op de markt te brengen.
Wanneer de personeelsleden van
Albert Heijn echter niet bereid
zouden zijn met liefde en belang
stelling hun taak te volbrengen,
zou men niet tot de vervaardiging
van een dergelijk goed product in
zulke grote hoeveelheden kunnen
komen.
naar een oude speculaasplank een
exemplaar aantreft, waarop een
ruiter staat afgebeeld, kan er
zeker van zijn dat aan de andere
kant van de plank een schip prijkt.
De ruiter stelt in dit geval de
oud-Germaanse God Wodan voor,
die op zijn paard over de wolken
rijdt. Het schip is een afbeelding
van het dodenschip, dat volgens de
heidense Germanen de doden over
de Grote Oceaan bracht.
In de speculaas en andere koek-
Zoete, eeuwenoude vrijers
en vrijsters
Het. loont de moeite ieder specu
laasje, dat wij zo tegen Sinter
klaas in ons mond steken, eens
goed te bekijken. Iedere voorstel
ling op het koekje heeft nl. een
eigen betekenis, die vaak honder
den jaren geleden is ontstaan. Vele
belangrijke momenten, politieke
schandaaltjes, nieuwe uitvindingen
e.d. werden vroeger vastgelegd in
de speculaasplanken. Ieder jaar
gebruikte de bakker voor de ver
vaardiging van zijn speculaas
nieuwe planken, waarin de maker
afbeeldingen van de belangrijkste
gebeurtenissen, die in het afgelo
pen jaar hadden plaats gevonden,
uitbeeldde.
De schepen, die men vaak op de
speculaasjes tegenkomt, dateren
uit de tijd van de Verenigde Oost-
indische Compagnie Het kan ook
zijn dat het koekje, dat men zon
der nadenken opeet, de eerste
raderboot voorstelt, die in 1827
uitvoer, of het eerste stoomschip
dat de tocht van Europa naar
Amerika ondernam, getooid met
de vlag van Koning Willem. Wie
de speculaasjes goed bekijkt, ziet
dat de maker in zijn ijver het roer
van de schepen meestal vergat!
Ook het leger stond in de belang
stelling van de plankensnijders, de
bakkers en de speculaaseters. Het
koekje, waarop een krijger staat
afgebeeld, compleet met steek,
sabel en sporen is Maarschalk I
Ney, en niet Napoleon zoals velen
denken.
De tegenwoordige jeugd speelt
met kanonnetjes, speelgoedrevol
vers en pistolen, vroeger aten de
kinderen deze vuurwapens (uit I
speculaas vervaardigdop. Be
kend is een speculaasje, dat een
sabel voorstelt en waarop de woor-
den prijken: Deese sabel is gesont,
maakt geen wont.
Om de achtergi'ond van sommige
speculaasvoorstellingen te ontdek
ken, dient men terug te gaan tot
in de heidense tijden. Wie op zoek i
soorten zagen de kloosterlingen
vroeger een middel om het volk te
benaderen en hun geloof te ver
spreiden, gedachtig aan het ge
zegde: „de weg tot het hart gaat
via de mond". Aan deze klooster
lingen hebben wij de speculaasjes
te danken die voorstellingen over
het Christendom uitbeelden. De
lekebroeders, die de monniken
hielpen bij het vervaardigen van
speculaas, hielden echter de oude
tradities in ere. Vandaar dat er
wel eens een enkele Wodan of een
dodenschip tussen de Christelijke
voorstellingen slipte.
Geliefden
Bekende voorstellingen, die nu nog
ieder jaar uit de ovens komen, zijn
de vrijers en vrijsters, die verliefden
elkaar cadeau doen, hanen, molens,
de eerste trein, die in ons land reed,
of de eerste locomotief en afbeeldin
gen van Koning David en Karei de
Grote.
Wie de speculaasjes goed bekijkt zal
zien, dat er altijd een paar gaatjes
in zitten. Die dienen niet om het
koekje moeier te maken, maar om het
beter gaar te krijgen.
Dit jaar zal de speculaas
voor het eerst in verpakte
toestand (in half ponds-
pakken) in de A.H.-filialen
verschijnen, dank zij de aan
koop van een nieuwe Ameri
kaanse machine, die alle
koeksoorten machinaal ver
pakt.
